Kastracja kota i kotki – dlaczego jest ważna?

Kastracja kotów nie tylko przeciwdziała bezdomności, ale też może przyczynić się do poprawy ich jakości życia i zdrowia psychicznego. Choć niesie za sobą wiele korzyści, to jednak sporo osób nadal ma wątpliwości czy poddać swojego pupila takiemu zabiegowi. Wynika to z różnych przekonań, które zazwyczaj nie mają pokrycia w rzeczywistości. Nie należy jednak zapominać o tym, że pragnienie rozrodu, które nie jest zaspokajane, może wywoływać u zwierząt frustrację, rujki zaś są nie tylko uciążliwe dla otoczenia, ale przede wszystkim wyniszczają i wyczerpują organizm kotki. 

Czym jest kastracja kota?

Kastracja i sterylizacja to jedne z najczęściej wykonywanych zabiegów chirurgicznych u kotów mających na celu uniemożliwienie dalszego rozrodu. W wyniku tego typu operacji znacząco spada ryzyko wystąpienia chorób związanych z gruczołami płciowymi, a organizm zwierzęcia przestaje produkować niektóre hormony płciowe.  

Kastracja kocura

• Orchidektomia – chirurgiczne usunięcie jąder

Kastracja kocura polega na usunięciu gonad (jąder), w których wytwarzane są plemniki. U osobników płci męskiej zabieg ten jest stosunkowo prosty, krótki (trwa od kilku do kilkunastu minut), a komplikacje występują niezwykle rzadko. Usunięcie jąder z moszny nie wymaga bowiem otwierania jamy brzusznej. U kocurów nacięcie jest niewielkie, dlatego też lekarze weterynarii często decydują się nie zakładać szwów.

Kastracja kotki

• Owariektomia – chirurgiczne usunięcie jajnika/jajników
• Owariohisterektomia – chirurgiczne usunięcie jajników wraz z macicą (najczęściej wykonywana metoda kastracji u kotek w Polsce)

W przypadku kotek zabieg jest bardziej inwazyjny. Aby usunąć układ rozrodczy (macicę, jajowody i jajniki), lekarz weterynarii musi otworzyć jamę brzuszną samicy. Kastracja kotki trwa zazwyczaj od 30 do 45 minut. 

Kastracja a sterylizacja

Powszechnie mówi się o kastracji w kontekście kocurów, sterylizację zaś odnosi się do kotek. Jest to błędne. W rzeczywistości oba te zabiegi nie są uzależnione od płci – kastrację i sterylizację możemy wykonać zarówno u kocura, jak i u kotki. Mają ten sam cel – pozbawienie zwierzęcia zdolności do rozmnażania się, jednak różnią się one pod względem procedury i zakresu zabiegu. Zarówno kastracja, jak i sterylizacja to operacje chirurgiczne, które przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym i może wykonać je jedynie lekarz weterynarii.

Zalety kastracji kotów

• Zapobiega bezdomności kotów – koty rozmnażają się bardzo szybko i licznie. Większość z nich zostaje porzucona lub trafia do schroniska. Bez pomocy człowieka głodują, chorują i umierają po cichu w ogromnym cierpieniu.
• Wydłuża życie kotów – wykastrowane kocury żyją średnio dwa razy dłużej, kotki o jedną trzecią.
• Ogranicza rozprzestrzenianie się chorób – kastracja redukuje m.in. ryzyko zachorowania na FeLV i FIV, wirusy, które najczęściej przenoszą się podczas walk czy drogą płciową.

Zalety kastracji u kocurów

• Eliminuje popęd płciowy i niepożądane zachowania – wykastrowany kocur staje się mniej pobudliwy i agresywny, co z kolei zmniejsza ryzyko walk z rywalami, poszukiwania kotek oraz niebezpiecznych wędrówek z dala od domu. Dodatkowo u kastratów eliminowane są niepożądane nawyki znaczenia terytorium. Po kastracji zapach moczu jest mniej intensywny.
• Zmniejsza ryzyko chorób narządów rodnych – usunięcie jąder pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworów, przepuklin oraz chorób prostaty. 

Zalety kastracji u kotek

• Pozbawia męczącej i bolesnej rui – kastracja u kotek eliminuje problem uporczywego miauczenia i innych zachowań związanych z rują, w tym również znaczenia terenu moczem. 
• Eliminuje zagrożenia związane z ciążą i porodem – kotki podczas porodu bardzo często potrzebują pomocy człowieka. Brak odpowiedniego wsparcia może prowadzić do poważnych konsekwencji (m.in. pęknięcia macicy, krwotoków czy zatrzymanie płodu w kanale rodnym), a nawet śmierci zwierzęcia.
• Zmniejsza ryzyko nowotworu listwy mlecznej – kastracja minimalizuje ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń, takich jak ropomacicze czy nowotwory narządów rodnych i sutków, które występują niemal u 90% niewysterylizowanych kotek.

Zalety wczesnej kastracji 

• Skraca czas rekonwalescencji –  z doświadczeń lekarzy weterynarii wynika, że młode koty nie tylko szybciej wybudzają się z narkozy, ale też i czas gojenia ran pooperacyjnych jest znacznie krótszy. 
• Eliminuje ryzyko permanentnej rui – niektóre kotki mogą doświadczyć zjawiska permanentnej rui po osiągnięciu dojrzałości płciowej, co utrudnia wyznaczenie optymalnego czasu na kastrację. Konieczne może być stosowanie leków hormonalnych, które mają poważne skutki uboczne.
• Eliminuje znaczenie terytorium moczem – wczesna kastracja może zapobiec nawykowemu oznaczaniu terytorium moczem, które często rozwija się u kotów po osiągnięciu dojrzałości płciowej.
• Zapobiega przedwczesnej ciąży – każda ciąża przed ukończeniem 18 miesięcy niesie ryzyko powikłań, które mogą zagrażać życiu kotki.

Wady kastracji

• Możliwy przyrost masy ciała – usunięcie narządów płciowych może mieć wpływ na przemianę materii i zwiększenie apetytu. Problem ten można jednak łatwo wyeliminować, stosując mniej kaloryczną dietę i zapewniając zwierzęciu odpowiednią dawkę ruchu poprzez wspólną zabawę.
• Problemy z układem moczowym – kastrowane koty są mniej aktywne, co z kolei może wpłynąć na częstotliwość oddawania moczu i sprzyjać infekcjom układu moczowego i zwiększyć ryzyko wystąpienia kamieni moczowych.

W jakim wieku wykastrować kota?

Istnieje wiele teorii dotyczących optymalnego wieku, w którym koty powinny być poddane zabiegowi kastracji. Jeszcze kilka lat temu uważano, że kocury należy kastrować między 6. a 8. miesiącem życia, kiedy to zaczynają znaczyć teren. Z kolei w przypadku kotek zalecano przeprowadzenie tego zabiegu tuż po pierwszej rujce czy wydaniu na świat potomstwa. Wiadomo już jednak, że to mit. Okazuje się bowiem, że im więcej kotka przeszła rujek, tym ryzyko wystąpienia nowotworu listwy mlecznej jest znacznie większe.

Obecnie coraz więcej lekarzy weterynarii jest za obniżeniem wieku, w którym powinno przeprowadzić się kastrację – kocury zazwyczaj są gotowe do zabiegu między 4. a 5. miesiącem życia, kiedy to osiągają dojrzałość płciową, kotki – przed pierwszą rują w wieku ok. 5-6 miesięcy. Zabieg można wykonać też u starszych kotów, jeśli lekarz weterynarii nie widzi żadnych przeciwwskazań.

Kastracja – przygotowanie kota do zabiegu

Zabieg kastracji u kotek i kocurów przeprowadzony jest w znieczuleniu ogólnym. Tak jak w przypadku ludzi, tak i u zwierząt narkoza niesie za sobą ryzyko powikłań. Dlatego niezwykle ważne jest, aby przed zabiegiem skonsultować stan zdrowia kota z lekarzem weterynarii i zgodnie z jego zaleceniem wykonać niezbędne badania – zazwyczaj jest to morfologia, a w niektórych przypadkach również i echo serca.

W przypadku kotek kastrację wykonuje się w tzw. fazie ciszy hormonalnej – przeprowadzenie zabiegu podczas rui jest niebezpieczne dla jej zdrowia i zwiększa ryzyko obfitego krwawienia.

Kot przed samym zabiegiem musi być na czczo – taka głodówka trwa zazwyczaj minimum 12 godzin. Na dwie godziny przed wyznaczoną godziną w lecznicy weterynaryjnej nie należy podawać zwierzęciu wody do picia. Pamiętaj, by wszelkie wątpliwości skonsultować z lekarzem weterynarii i zawsze stosować się do jego zaleceń.

Jak dbać o kota po zabiegu kastracji?

Choć kastracja jest rutynowym zabiegiem, podobnie jak w przypadku innych operacji chirurgicznych, mogą wystąpić pewne komplikacje, takie jak: zakażenie czy rozejście się szwów. Dlatego ważne jest, aby opiekunowie kotów kontrolowali ranę i uniemożliwiali kotom lizanie gojącej się moszny lub brzucha – w tym celu zakłada się mruczkom specjalne ubranko pozabiegowe. Po zabiegu kastracji opiekun powinien przestrzegać zaleceń lekarza weterynarii i obserwować pupila. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów (takich jak: zmiana koloru okolic szwów, obecność wydzieliny ropnej, utrata apetytu) należy niezwłocznie udać się do lecznicy.

Powrót do zdrowia następuje szybko. Młode koty lepiej znoszą wszelkie zabiegi chirurgiczne – większość z nich wraca do zdrowia w ciągu 2-3 dni. W przypadku kotek – jeśli rana goi się prawidłowo, to rekonwalescencja trwa około 10 dni. Po kastracji należy ograniczyć kotu ruch i uniemożliwić mu wskakiwanie na meble. Jeśli pupil nie wykazuje niepokojących objawów, pierwszy posiłek można podać około 2-3 godziny po zabiegu.

Jak karmić kota po zabiegu kastracji?

Po kastracji zmienia się tempo metabolizmu zwierzęcia. Zabieg ten wiąże się m.in. ze zmianami związanymi z zachowaniem kocura i kotki. Po kastracji zwierzęta mogą skupić dużą uwagę na jedzeniu. Aby uniknąć nadwagi, należy zadbać o odpowiednio zbilansowaną dietę i aktywność pupila. Istotne jest więc monitorowanie wagi kota po zabiegu kastracji, a w razie zauważenia tendencji do tycia – odpowiednia korekta sposobu odżywiania i zwiększenie ilości zabaw kota.

Ile kosztuje kastracja kota? 

Cena zabiegu kastracji kota zależy m.in. od płci, stanu zdrowia zwierzęcia, miasta czy kliniki weterynaryjnej. Koszt usunięcia męskich gruczołów rozrodczych wynosi od 150 do 300 zł. Kastracja u kotek jest bardziej skomplikowany – jego cena waha się od 200 do 500 zł. Zabieg ten można też wykonać za darmo lub za symboliczną kwotę w ramach Akcja Sterylizacja.