Układ pokarmowy kota – co warto o nim wiedzieć? Charakterystyka i działanie

Układ pokarmowy kota składa się z zespołu narządów odpowiedzialnych za przetwarzanie i rozkładanie pokarmów i płynów, które organizm wykorzystuje jako źródło energii do wzrostu i naprawy tkanek. Substancje, które nie są przetwarzane, zamieniają się w odpady, a organizm je eliminuje. Prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego jest niezbędne dla zdrowego życia. Układ pokarmowy kota zamieszkują również liczne komórki układu odpornościowego, co oznacza, że stanowi on pierwszą linię obrony immunologicznej. Znacznie różni się od układu innych ssaków, ze względu na to, że mruczek jest bezwarunkowym mięsożercą.

Układ pokarmowy kota składa się z następujących elementów:

• jama ustna,
• gardło,
• przełyk,
• żołądek,
• trzustka,
• jelito cienkie,
• jelito grube,
• odbytnica,
• odbyt.

Koci układ pokarmowy obejmuje również gruczoły ślinowe i woreczek żółciowy.

Jak działa układ pokarmowy u kota?

• Jama ustna

Zęby kotowatych zostały przystosowane do zabijania ofiary i rozrywania mięsa. Górne i dolne siekacze oraz kły trzymają pokarm, natomiast przedtrzonowce i trzonowce rozcinają go na mniejsze kawałki. Szczęka kota porusza się tylko w górę i w dół, stąd brak przystosowania do miażdżenia i żucia pokarmu. Chropowaty język służył kiedyś do zlizywania resztek mięsa z kości, dziś jego głównym zadaniem jest pielęgnowanie sierści.

Enzym alfa-amylaza, który rozpoczyna proces rozkładu pokarmu już w jamie ustnej, nie występuje u kotów ani u psów. Zatem pokarm w jamie ustnej mruczka jest jedynie nawilżany. Następnie dochodzi do skurczów gardła w celu transportu żywności. Po uformowaniu kuli z jedzenia i śliny, przesuwa się ona w dół gardła. Skurcze przenoszą pokarm do przełyku, a nagłośnia blokuje tchawicę, zapobiegając przedostawaniu się pokarmu do płuc kota. U tych zwierząt prędkość połykania płynów wynosi od 1,30 do 2,54 centymetrów na sekundę.

• Przełyk

Ponieważ kot nie jest przystosowany do żucia, jego przełyk musi być dobrze umięśniony na całej swojej długości (u człowieka tylko górna część jest umięśniona), by poradzić sobie z transportem sporych kawałków mięsa, a także zwracaniu niestrawnych elementów (np. kości). Przełyk cechują także ruchy perystaltyczne.

• Żołądek

Żołądek kota jest stosunkowo mały, ale przystosowany do ciągłej pracy. Wynika to ze specyfiki kocich ofiar. Te zazwyczaj są drobne, lecz kot poluje na nie praktycznie bez przerwy. W efekcie potrafi zjeść nawet 20 małych posiłków w trakcie doby. Żołądek znajduje się po lewej stronie ciała i składa się z 5 różnych części. Jego główną funkcją jest wydzielanie kwasu chlorowodorowego i pepsynogenu, które wraz z enzymami ułatwiają trawienie pokarmów. Najważniejszymi enzymami trawiennymi są pepsyna i lipaza. pH żołądka kota jest dużo niższe niż u człowieka, aby ułatwić mu trawienie drobnych kości ofiar. A flora bakteryjna nie jest tak zróżnicowana, jak u innych ssaków. Dlaczego? Ponieważ kot je często, to je świeżo – rzadko spożywa pokarmy zepsute, sfermentowane. Wiąże się to jednak ze słabą odpornością na działanie bakterii.

• Jelita

Kocie jelita są stosunkowo krótkie, co utrudnia trawienie węglowodanów. Zachodzi tu trawienie właściwe, czyli wchłanianie wszystkich potrzebnych składników odżywczych, witamin i innych na całej długości tego narządu poprzez kosmki jelitowe. Jelito cienkie składa się z 3 obszarów. Obszary te to dwunastnica, jelito czcze i jelito kręte. Gdy substancje odżywcze zostaną wchłonięte, treść pokarmowa dociera do jelita grubego. Jelito grube składa się z okrężnicy, jelita ślepego i odbytnicy. Jego główną funkcją jest wchłanianie elektrolitów i wody. Odpowiada ono także za fermentację niewchłoniętych składników odżywczych. Przez ściany okrężnicy jest wydzielany śluz ułatwiający wydalanie kału.

Jelita są tak zbudowane, by nie zalegały w nich żadne treści. Wszelkie pokarmy ciężkostrawne są usuwane z organizmu w prawie niezmienionym stanie. Warstwa śluzowa jelita działa jako powłoka ochronna przed czynnikami chorobotwórczymi.

• Trzustka

Trzustka jest narządem odpowiedzialnym za regulowanie poziomu hormonów, przede wszystkim insuliny, a także produkcję soku żołądkowego. Wydziela enzymy, które są niezbędne do rozkładu węglowodanów, białek oraz lipidów. Trzustka odprowadza enzymy do dwunastnicy przewodem, który na pewnym etapie jest wspólny także dla wątroby (odprowadzającej enzymy wątrobowe i żółć), dlatego bardzo często schorzenia wątroby i trzustki występują równocześnie.

• Wątroba

To jeden z największych narządów. Pełni wiele ważnych funkcji: trawi, wydala, unieszkodliwia toksyny, pomaga w zachowaniu równowagi hormonalnej i odpowiedniego składu krwi, przekształca także substancje odżywcze z jelit w kwasy tłuszczowe i aminokwasy, będące budulcami dla całego organizmu. Wątroba jest bardzo wrażliwa i często ulega uszkodzeniu z powodu toksyn niemających pochodzenia naturalnego, np. chemiczne detergenty czy środki farmakologiczne.

Choroby układu pokarmowego u kota

Choroby układu pokarmowego to wszelkie stany nieżytowe, zapalenia ostre i przewlekłe, owrzodzenia, nowotwory, infekcje (bakteryjne, wirusowe, grzybicze lub mieszane). Główne symptomy świadczące o problemach żołądkowych to brak apetytu lub wymioty, zaparcia i biegunki. Choroby mogą wynikać z zatrucia pokarmowego spowodowanego np. zepsutym pokarmem czy też spożyciem produktu drażniącego lub toksycznego, a także obecnością pasożytów. Powodem może być także stres, otyłość, alergia, nietolerancja pokarmowa lub refluks żołądkowo-przełykowy.

Dieta jest najważniejsza

Dieta, w tym jej strawność i zawartość składników odżywczych, bezpośrednio wpływa na zdrowie układu trawiennego i całego organizmu kota. Dlatego tak ważna jest świadomość opiekuna w zakresie żywienia kociego pupila. W przeciwieństwie do innych ssaków organizm kota nie jest w stanie syntetyzować niektórych składników pokarmowych, których potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania. Oznacza to, że musi je przyswajać wraz z posiłkami. Mowa tu o taurynie, niektórych kwasach tłuszczowych, witaminie D i witaminie A. Choć kot ich potrzebuje, to nie potrafi sam ich wytworzyć bądź produkuje je w zbyt małej ilości, dlatego zawierać je musi kocia karma.

Cechy wyróżniające koci metabolizm

• Zwiększone zapotrzebowanie na białko, w tym na wszystkie aminokwasy, zarówno egzo-, jak i endogenne.
• Brak zapotrzebowania na węglowodany jako źródła energii. W tym celu koty wykorzystują białka i tłuszcze.
• Wzrost zapotrzebowania na NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe).
• Glukoneogeneza pokrywa zapotrzebowanie na węglowodany. Koty w niewielkim stopniu wykorzystują cukry proste.
• Zwiększone zapotrzebowanie na niektóre witaminy, np. na niacynę i pirydoksynę, witaminę A, której nie produkuje koci organizm (brak przekształcania beta-karotenu do witaminy A).
• Kot nie posiada zdolności odczuwania słodkiego smaku. Jako typowy mięsożerca, nie potrzebuje w swojej diecie zbyt dużo cukrów, a ich nadmiar powoduje problemy trawienne.

Przewód pokarmowy kota to twór delikatny i złożony. Od jego skutecznego funkcjonowania zależy zdrowie zwierzaka, dlatego wymaga odpowiedniej dbałości. Każda część układu pokarmowego kota bierze udział w trawieniu i pobieraniu składników odżywczych niezbędnych do zachowania ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia. Zdrowy układ pokarmowy to taki, który skutecznie przyswaja wszystkie składniki odżywcze, jakich potrzebuje mruczek. Dbanie o prawidłowe odżywianie kota sprawi, że jego układ pokarmowy będzie działał prawidłowo, a pupil będzie szczęśliwy i zdrowy.

Zapisz się do newslettera Koty.pl i otrzymuj ciekawe treści przed innymi!