Choroba kociego pazura – jak dochodzi do zakażenia?

Prawdopodobnie każdy słyszał o chorobie kociego pazura. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, że bakterie rodzaju Bartonella zagrażają nie tylko ludziom, ale również kotom. Warto zaznaczyć, że aż 90% przypadków choroby kociego pazura spowodowanych jest zadrapaniem przez kota. Bardzo rzadko przyczyną zachorowania jest pies. Koci pazur występuje szczególnie często u dzieci do 15 roku życia, które są najbardziej skłonne do interakcji ze zwierzętami. Zakażenie nie przenosi się natomiast na drugiego człowieka.

Choroba kociego pazura – co to jest? 

Choroba kociego pazura to potoczna nazwa bakteryjnej choroby odzwierzęcej. Po raz pierwszy opisał ją w 1889 roku Henri Parinauda. Wywoływana jest ona przez Gram-ujemne bakterie bartonella henselae. W naszym kraju najwięcej przypadków choroby kociego pazura odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym, kiedy odporność organizmu znacząco się obniża. Do zakażenia dochodzi w wyniku zadrapania, ugryzienia czy kontaktu ze śliną młodego kota, który jest nosicielem bakterii Bartonella.

Rozpoznanie choroby kociego pazura

Pierwsze objawy choroby zakaźnej pojawiają się w przeciągu 3-14 dni od chwili zadrapania przez kota. Objawy te będą bardziej nasilone u osób z obniżoną odpornością, małych dzieci, kobiet w ciąży czy osób starszych. Początkowo w miejscu zadrapania pojawia się zmiana pierwotna, która wygląda jak grudka lub krosta, a następnie przybiera postać pęcherzyka. W późniejszych etapach (po około 2 tygodniach) rozwija się stan zapalny węzłów chłonnych, które mogą ropieć i pękać. Jeśli objawy nie ustąpią lub zaczynają się nasilać, należy udać się do lekarza, który wdroży odpowiednie leki. Rozpoznanie bakteryjnej choroby odzwierzęcej jest weryfikowane na podstawie badań serologicznych.

W niektórych przypadkach przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych może trwać miesiącami i być bardzo uciążliwe dla chorego. Charakteryzuje się takimi objawami ogólnymi, jak np. zmęczenie, pocenie się, bóle głowy, pleców, podbrzusza oraz obrzęk i bóle węzłów limfatycznych. W Stanach Zjednoczonych każdego roku diagnozuje się ok. 12 tysięcy przypadków bartonelozy, z czego 500 wymaga hospitalizacji.

Powikłania choroby kociego pazura

W przypadku ciężkiego przebiegu często dochodzi do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego, zapalenia mózgu, uszkodzenia układu nerwowego (encefalopatia), wątroby i śledziony oraz zapalenia wsierdzia, które może być przyczyną śmierci. Wśród powikłań wymienia się też zespół Parinauda (występuje, gdy dochodzi do zakażenia dospojówkowego).

Jak zapobiegać chorobie kociego pazura?

Ryzyko zachorowania na chorobę kociego pazura można zmniejszyć, unikając kontaktów z obcymi kotami i zabezpieczając pupila przed bartonelozą. W przypadku zadrapania przez kota konieczna będzie także odpowiednia higiena rany, która ograniczy namnażanie się chorobotwórczych drobnoustrojów i rozprzestrzenianie się ich w organizmie człowieka.

Czym smarować zadrapanie po kocie, by uniknąć zakażenia?

Nawet najłagodniejszy zwierzak może czasem podrapać swojego opiekuna – w zabawie, gdy się czegoś wystraszy, w lecznicy, podczas przycinania pazurków lub podawania tabletki. Rany zadane przez kocie pazury, należą do grupy ran ciętych o gładkich brzegach. Powinny więc goić się dość łatwo. Niestety pazury kotów nie są sterylne – znajdują się na nich bakterie, wirusy, grzyby, które po dostaniu się w miejsce skaleczenia, mogą wywołać stan zapalny i wydłużyć proces gojenia. 

Jeśli zostaniesz podrapany lub ugryziony przez kota, zdezynfekuj ranę gazikiem. W tym celu możesz użyć wody utlenionej lub środków odkażających. Następnie posmaruj ranę maścią, która zmniejszy ryzyko zakażenia. W przypadku głębszych ran możesz zakleić miejsce zranienia plastrem z opatrunkiem. Zadrapania goją się jednak szybciej, gdy pielęgnację ograniczy się tylko do ich dezynfekcji 3-4 razy w ciągu dnia, bez zaklejania plastrem. Nie zdrapuj strupków – pozwól skórze w spokoju się wygoić. Strupki same odpadną, gdy skaleczenie zniknie.

Jak uniknąć podrapania przez kota?

Nie każde zadrapanie kończy się chorobą kociego pazura, jednak naruszenie skóry przez zwierzaka zawsze niesie ze sobą ryzyko zakażenia. Dlatego warto unikać sytuacji, w których kot może zadrapać. Co zrobić, by uniknąć tego typu sytuacji?

• Regularnie przycinaj pazurki, szczególnie jeśli masz pupila niewychodzącego.
• Zabezpieczaj kota (również niewychodzącego) przed pasożytami i pchłami. 
• Koniecznie postaw solidny drapak, który nieco stępi ostre końce pazurków.
• Ucz od wczesnego kocięctwa, że ludzkie dłonie, stopy i inne części ciała nie służą do polowań ani zabawy. Przerywaj kontakt z pupilem za każdy razem, gdy tylko zaczyna cię drapać. Odejdź od kota, ignoruj go, zajmij się czymś innym, aż zapomni, że chciał zapolować na twoje dłonie.
• Zapewnij kotu atrakcyjne otoczenie, w którym będzie mógł realizować w sposób bezpieczny swoje instynkty łowieckie (drapak, zabawki, drugi zwierzak itd.).
• Przyzwyczajaj kota od małego do takich zabiegów jak przycinanie pazurków, czesanie, czyszczenie oczu i uszu. Wykonuj je prawidłowo, nie sprawiając zwierzęciu bólu. Jeśli nie jesteś pewien, jak to robić, zapytaj lekarza weterynarii. Wraz z upływem czasu pupil przyzwyczai się do wszelkich zabiegów pielęgnacyjnych. 
• Wybieraj odpowiednie momenty na zabiegi lecznicze i pielęgnacyjne. Wybierz czas, gdy jest zaspany, zrelaksowany, wypoczęty. Wykonuj konieczne zabiegi sprawnie, szybko i bezboleśnie.
• Ucz się od kota i czytaj jego język ciała – mruczek nie znosi rozwiązań siłowych i działań wbrew jego woli. Nie przytulaj na siłę, gdy tego nie chce.
• Nie próbuj brać na ręce kota, którego nie znasz, a który ostrzegawczo syczy i stroszy sierść – on sobie nie życzy twojego dotyku. Po syczeniu zazwyczaj następuje atak.

Inne choroby zakaźne przenoszone przez koty 

Każdy odpowiedzialny opiekun kota, musi pamiętać o regularnych wizytach u lekarza weterynarii, szczepieniach, a także badaniach kontrolnych. Powodów jest wiele, a jednym z nich jest to, że niektórymi chorobami przenoszonymi przez koty może zarazić się też i człowiek. Wśród najczęstszych chorób wymienia się:

• toksoplazmoza, 
• toksokaroza,
• bąblowica,
• świerzb, 
• grzybica,
• wścieklizna.

współautorzy: Joanna Nowakowska, Aleksandra Prochocka