Żbik – dziki kuzyn domowego kota

Żbik (ang. wildcat) to gatunek drapieżnego ssaka zaliczany do rodziny kotowatych. Żyje przede wszystkim na obszarze Europy, Azji Mniejszej i Kaukazu. Zamieszkuje gęsto zalesione obszary, głównie górskie. Najlepiej czuje się na skraju kompleksów lasów liściastych i mieszanych. Żbik jest jednym z dwóch przedstawicieli rodziny kotowatych w Polsce, jeśli chodzi o gatunki dzikie. Cechuje go pokrewieństwo z kotami stepowymi i nubijskimi. Te pierwsze zamieszkują północną i środkową Afrykę, a także Bliski Wschód. Te drugie z kolei – środkową Azję.

Różne nazwy kota

Zanim żbik stał się żbikiem w Polsce, nazywano go na wiele sposobów. Step, zdeb, zdbik, żdbik. Słowo „step”, później (w tym wypadku) udźwięcznione, oznacza dzikusa, „coś dzikiego”. Wyraz „zdbik” jest zdrobnieniem tego udźwięcznienia, „żdbik” jest mylnym odmazurzeniem tego zdrobnienia, natomiast współczesna nazwa zwierzęcia jest łatwiejszą do wymówienia formą tego ostatniego słowa.

Żbik europejski  – Felis silvestris silvestris – występuje, jak sugeruje nazwa, w Europie, m.in. Polskie, Szkocji, ale również na Sycylii czy Krecie. Z kolei żbik kaukaski – w Turcji i na obszarze Kaukazu. Nie jest to jednak odrębny gatunek, a jedynie podgatunek żbika europejskiego. 

Żbik, a może kotożbik?

Kiedyś żbik zamieszkiwał całą Europę. Niestety, kusił ludzi pięknym futrem, a potem został uznany za szkodnika i był okrutnie tępiony. Poza człowiekiem jego największym wrogiem jest nowoczesność. Ludzkie poczynania sprawiły, że dziś populacja żbika stoi na progu wymarcia. Według części naukowców nie istnieją już (przynajmniej w Polsce) żbiki czystej krwi. Na przestrzeni wieków często mieszały się z kotami domowymi.

Niewielka i wciąż spadająca populacja gatunku powoduje trudności w znalezieniu osobnika przeciwnej płci w leśnym środowisku. Z tego powodu duża część europejskich drapieżników to mieszańce, tzw. kotożbiki – większe i dziksze od domowych pupili, ale mniejsze i łagodniejsze od żbików „czystej krwi”.

Hybrydy kota domowego i żbika to problem, który utrudnia ustalenie faktycznej liczebności czystych genetycznie żbików. Naukowcy mają wątpliwości, czy takie osobniki w ogóle jeszcze istnieją. Z tego powodu podejmują wysiłki, aby chronić żbiki europejskie w ich siedliskach. Do tego jednak niezbędne jest ograniczenie populacji kotów domowych wychodzących bez nadzoru.

Czy da się pomylić żbika europejskiego z domowym kotem?

Żbik na pierwszy rzut oka jest tak podobny do domowego kota, że łatwo popełnić gafę i pomylić obu przedstawicieli kotowatych. Wśród naukowców wciąż trwają spory o to, czy kot domowy to w ogóle osobny gatunek, czy też podgatunek żbika.

Podobieństwa między żbikiem a kotem domowym

Choć z założenia żbik jest większy i mocniej zbudowany od domowego pręgusa, to bywają i takie mruczki, które mogą pochwalić się sporymi gabarytami. A więc waga, długość ciała, umaszczenie, kształt i kolor oczu oraz źrenic – te wszystkie elementy są u obu kotów podobne. To dość dużo, prawda? Dla niewprawionego oka żbik może wyglądać identycznie jak domowy kociak. Szczególnie z daleka.

Różnice genetyczne między kotem domowym a żbikiem są tak niewielkie, że gatunki te mogą się ze sobą krzyżować, a z krzyżówek tych rodzić się będzie płodne potomstwo.

Różnice między kotem domowym a żbikiem

Jest jednak wiele cech, które różnią zwierzęta. Futro żbika jest dłuższe i bardziej puszyste. Na jego uszach występują subtelne frędzle. Od głowy aż do ogona rozciąga się ciemna pręga, która nie łączy się z prążkami na ogonie – w przeciwieństwie do kota europejskiego, u którego dochodzi do zlewania się jednej pręgi w kolejne. Opuszki stóp są u żbika zawsze czarne, natomiast nasze mruczki mogą mieć różowe lub cieliste poduszeczki. Na głowie, która przez puszyste futro wydaje się o wiele większa, zawsze występują cztery pręgi. Zwykłe koty nie muszą ich mieć. Ta część ciała, która nie pozostawia żadnych wątpliwości to ogon. Żbik może pochwalić się bardzo puszystą kitą, podczas gdy domowe koty krótkowłose mają dość cienki ogonek.

Poza wyglądem żbik jest podobny do kota domowego również z zachowania. To zwierzę terytorialne; często ociera się o drzewa i przedmioty, aby zaznaczyć swój teren. Gdy jest przestraszony, kładzie uszy po sobie, syczy i głośno parska, jeżąc przy tym ogon i robiąc koci grzbiet. Zupełnie jak nasze domowe złośniki, czyż nie?

Żbik – podstawowe informacje

Oto charakterystyka, która może pomóc w poznaniu tego zagrożonego gatunku i odróżnieniu żbika od kota.

Czym żywi się żbik?

Żbik to typowy mięsożerca, przy czym jego jadłospis jest dość mocno zróżnicowany. W jego menu znajdują się przede wszystkim dzikie zwierzęta:

• małe ssaki,
• gryzonie,
• ptaki,
• ryby,
• żaby,
• koźlęta sarny,
• jagnięta – jedne z niewielu zwierząt domowych w menu żbików.

Jeśli brakuje pokarmu, zdobyczą żbika padają nawet owady.

Długość życia żbika

W niewoli żbik żyje 12–18 lat. Na wolności niestety o wiele krócej. Długość życia nie jest jednak dokładnie znana.

Źródło: http://pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numery-archiwalne,2121,article,2589