Karakal – dziki i przepiękny kot, którego można udomowić. Tylko czy to na pewno dobry pomysł?

Karakal, Caracal (od tureckiego słowa karakulak, czyli czarne ucho) nazywany jest także rysiem stepowym. Jest długonogim, szczupłym drapieżnikiem, który żyje w suchych regionach. Zamieszkuje sawanny, stepy oraz tereny półpustynne w pasie od Indii po Afrykę. Łatwo go poznać po miękkiej, piaskowej sierści i imponujących pędzelkach na uszach. Karakal po raz pierwszy został  opisany w 1776 roku przez niemieckiego botanika i zoologa Johanna Ch. D von Schrebera.

Karakal – zwinny myśliwy

Karakal imponuje swoimi zdolnościami łowieckimi. Jest bardzo zwinny i skoczny, co przy jego rozmiarach odrobinę zaskakuje. Jest zdolny do upolowania zdobyczy wielkości małej antylopy albo wielkiego ptaka drapieżnego, jak np. orzeł stepowy. Małe ptaki potrafi łapać w locie. Wiadomo, że jest w stanie poradzić sobie także z wielkimi wężami.

Jest szybszy niż większość kotów tej samej wielkości i świetnie się wspina. W pogoni za zdobyczą potrafi rozpędzić się nawet do 80 km na godzinę, ustępując pod względem prędkości tylko gepardom. Dodatkowo cechuje go wysoka inteligencja – podczas łowów stosuje różne taktyki. W związku z tym ludzie od wieków bardzo cenili jego umiejętności, oswajali go i ćwiczyli do polowań.

Uszy – cenny narząd

Uszy to najbardziej charakterystyczny element wyglądu karakala. Zakończone są szczoteczkami sierści, dłuższymi niż u innych kotów. Na sawannie kępki pełnią funkcję kamuflażu – przypominają trawę. Jednak w innych terenach czarno-białe ubarwienie uszu jest doskonale widoczne i zbytnio rzuca się w oczy, dlatego też kot nosi je zazwyczaj położone poziomo. Poza tym uszy tego kota odgrywają niezwykle ważną funkcję w międzygatunkowej komunikacji. Podczas spotkania dwóch karakali duże znaczenie mają sygnały nadawane poprzez poruszanie uszami.

Kot karakal stepowy

Karakal przez wielu uważany jest za jednego z najpiękniejszych kotów na świecie. Porusza się z gracją i niebywałą pewnością siebie.

Wygląd:

Karakal ma wysokie kończyny i długie pędzelki na uszach, które pokrywają całą ich tylną powierzchnię (podobne pędzelki mają rysie, ale u nich rosną one tylko na najwyższej krawędzi małżowin).

Ogon stanowi 1/3 długości ciała. Uszy długie, na tylnej stronie czarne. Ubarwienie futra ochrowo-brązowe do ciemnobrązowego, pod spodem izabelowate, u osobników bardzo jasnych – białe. Zdarzają się też osobniki czarne. U niektórych gatunków na podeszwach tylnych nóg wyrastają włoskowate poduszki.

• Długość ciała: 55 – 80 cm
• Wysokość: 45 cm
• Długość ogona: 22-32 cm
• Waga: 8 - 18 kg

Wyróżnia się aż osiem podgatunków geograficznych.

Tryb życia:

Najczęściej żyje samotnie. Rewiry samców są kilkakrotnie (2-3 razy) większe niż samic i obejmują miejsca, gdzie łatwiej można znaleźć pokarm lub schronienie. Rewiry samców mogą nakładać się na siebie, ale zwierzęta te wolą jednocześnie nie używać tych samych miejsc. Nie lubią żyć w stadzie i wyraźnie unikają towarzystwa. W ciągu doby mogą pokonywać ponad 10 km. Karakal jest aktywny zarówno w dzień, jak i w nocy (średnio 10 godzin w ciągu doby) w zależności od panującej temperatury. Najlepiej czuje się, gdy nie ma upałów (poniżej 20 st. Celsjusza).

Pożywienie:

Karakal poluje z reguły w nocy, a przy każdej wyprawie łowieckiej przemierza rozległe terytorium. Jego dieta zależy od regionu geograficznego, w którym występuje. Najczęściej łupem karakala padają ptaki oraz gryzonie, małpy, jaszczurki i młode antylopy, ale potrafi także upolować niektóre gatunki ryb. Niekiedy zjada pożywienie roślinne, głównie owoce.

Długość życia:

Karakal w naturze żyje około 12 lat, w niewoli nawet do 20.

Rozmnażanie karakala:

Karakal żyje samotnie, tworzy pary jedynie w krótkim okresie godowym. Może się rozmnażać przez cały rok, choć w północnej części Sahary młode rodzą się zazwyczaj zimą lub wiosną. Ciąża trwa 70-80 dni. W miocie rodzi się od jednego do czterech młodych, które przez pierwsze 10 dni są ślepe i niesamodzielne. Kociaki ssą mleko matki przez cztery miesiące, dojrzewają płciowo w wieku 13-16 miesięcy, ale samodzielne życie mogą wieść już w wieku 9-10 miesięcy.

Ochrona:

Karakal nie należy do gatunków zagrożonych (jego futro nie ma wartości handlowej). Jego liczebność raczej nie spada, choć w wielu rejonach tępi się go jako szkodnika (w pobliżu domostw chętnie poluje na zwierzęta gospodarskie). Jedynie podgatunek turkmeński jest bardzo rzadki i objęty ochroną.

Karakal w domu

Karakala próbowano udomowić już przed wiekami. W starożytnym Egipcie czczono go i uwieczniano na malowidłach, a jego pomniki stawiano na straży grobowców faraonów. Obecnie w wielu krajach karakal jest poszukiwanym i cenionym zwierzęciem domowym. Jak się okazuje, jest stosunkowo przyjazny i potrafi przywiązać się do człowieka. Ludzie zachwycają się jego umaszczeniem, a kocięta karakali rozbrajają swoim urokiem. Eksperci ds. dzikiej przyrody zdecydowanie jednak ostrzegają przed trzymaniem ich jako zwierząt domowych – są nieprzewidywalne, a ich dzikie instynkty mogą zostać uruchomione w dowolnym momencie, co może obejmować agresywne zachowanie w stosunku do ludzi, zwłaszcza dzieci, a także innych zwierząt domowych. Karakal jako dziki kot najlepiej czuje się w swoim naturalnym środowisku. Jego oswajanie jest częściowo z tą naturą sprzeczne – zawsze będzie tęsknił za wolnością. 

Hodowla i cena karakala

Hodowla karakali wywołuje dyskusję, bo choć można je udomowić, to nadal są to dzikie koty. Ich socjalizacja jest obowiązkowa, szczególnie wtedy, gdy są one przeznaczone na sprzedaż. Karakale nie są odpowiednie dla rodzin z dziećmi. Do nowego domu powinny być wydawane wykastrowane i zaczipowane. Muszą mieć zapewnione odpowiednio przystosowane pomieszczenie (np. zewnętrzną wolierę), zabezpieczone kratami, w którym będą mogły realizować swoje potrzeby. Karakale są drapieżnikami, więc ich dieta musi być prawidłowo zbilansowana. W warunkach hodowlanych zazwyczaj są karmione specjalnie przygotowanymi posiłkami, które zapewniają im wszystkie niezbędne składniki odżywcze, np. surowym mięsem i całymi tuszkami ptaków lub gryzoni. Dietę karakala można uzupełnić także m.in. o żółtka jajek, algi morskie czy ryby niezawierające tiaminazy. Nie da się ukryć, że żywienie karakala jest kosztowne – dorosły osobnik musi dziennie spożywać minimum 800 gram mięsa.

Za młodego, oswojonego kota trzeba jednak słono zapłacić, bo aż od 15 nawet do 30 tysięcy euro (około 70 tysięcy do 130 tysięcy złotych).

Czy w Polsce można mieć karakala?

W Polsce gatunek ten znajduje się na liście zwierząt niebezpiecznych i posiadanie takiego pupila wymaga specjalnego zezwolenia. Każdy kot trzymany w niewoli powinien posiadać dokument CITES – potwierdzenie pochodzenia, by uniknąć przemytu zwierząt i odławiania ich z populacji naturalnych.