Czarna pantera – największa tajemnica dżungli

Określenie „czarna pantera” dotyczy w rzeczywistości nie jednego, a kilku gatunków dzikich kotowatych:

• melanistycznego jaguara (Panthera onca), występującego w Ameryce Środkowej i Południowej,
• melanistycznego lamparta inaczej leoparda (Panthera pardus), występującego głównie w Afryce i Azji,
• melanistycznego jaguarundi (Puma yagouaroundi), którego można spotkać na terenie od Paragwaju, przez Argentynę, Brazylię aż po południowo-wschodnią część Stanów Zjednoczonych.

Kot dotknięty melanizmem

Czarna pantera to inaczej kot melanistyczny. Melanizm to mutacja genetyczna, będąca efektem nadmiernej produkcji melaniny – barwnika syntetyzowanego w komórkach z aminokwasu tyrozyny. Przyczyny występowania melanizmu nie są do końca odkryte, jednak podejrzewa się, że jest to skutek dostosowania się do otoczenia w celu kamuflażu (adaptacja). Wydaje się bowiem, że czarne umaszczenie częściej występuje u osobników zamieszkujących gęste dżungle, gdzie dociera zdecydowanie mniej światła. Inna teoria mówi, że to działanie patogenów (czynników chorobotwórczych) zmieniających metabolizm barwników w skórze.

Co ciekawe, melanizm występuje częściej u kocurów niż u kotek. Poza czarnymi panterami (jaguary, lamparty, jaguarundi) melanizm występuje także u afrykańskich serwali, są to jednak niezwykle rzadkie przypadki. Do tej pory nie odnotowano ani jednego melanizmu u pumy (kuguara). Wieści o czarnych lwach i tygrysach uważa się natomiast za czcze legendy, nigdy bowiem nie zdobyto dowodu na ich istnienie.

Czarna pantera – lampart

Melanizm występujący u lamparta powoduje recesywna forma genu. Kolor futra czarnego lamparta jest mieszanką wielu kolorów: czarnego, szarego, niebieskiego i fioletowego. Czarne lamparty nie są jednak całkowicie czarne. Przy odpowiednim świetle można dostrzec cętki oraz koliste wzory na ich płaszczu. Melanizm ujawnia się u około 11% lampartów.

Czarne lamparty najczęściej występują w gęsto zalesionych okolicach południowo-zachodnich Chin, w Birmie, Nepalu, południowych Indiach, na Javie. Znacznie rzadziej można spotkać je w Afryce. Podziwiając czarną panterę w ogrodzie zoologicznym, możemy być prawie pewni, że to właśnie lampart. Wynika to z selektywnej hodowli czarno umaszczonych osobników. Czarne lamparty są mniejsze i delikatniejsze od swych cętkowanych pobratymców. Niestety dużo trudniej się rozmnażają.

Czarna pantera – jaguar

U czarnego jaguara dużo łatwiej dostrzec cętki. Melanizm występujący u jaguara spowodowany jest przez dominująca alternatywną formę genu. Odmiana czarna jest oczywiście dużo rzadsza od formy z widocznymi cętkami, należy doń około 6% populacji. Czarnego jaguara obserwuje się w tropikalnych lasach Ameryki Południowej i Środkowej.

U tych kotów melanizm jest cechą dominującą i dlatego czarne jaguary mogą posiadać potomstwo zarówno czarne, jak i w cętki. Potomstwo dwóch ciemnych rodziców ma umaszczenie niemal całkowicie czarne.

Czarna pantera – jaguarundi

Jaguarundi to mało znany kot, który bardziej niż kota przypomina dużą łasicę. Jego futro przybiera rdzawy, szary lub czarny kolor. Pozbawione jest cętek. Co ciekawe, wszystkie kolory płaszcza mogą wystąpić w jednym miocie. Podobnie jak w przypadku jaguara i lamparta – ciemniejsze kolory występują u osobników zamieszkujących gęstwiny i tropiki, jaśniejsze natomiast u tych, które za swoje siedlisko wybrały bardziej suche i odkryte tereny.

Pomimo groźnego wyglądu, czarne lamparty, czarne jaguary oraz czarni przedstawiciele każdego innego gatunku kotów nie są groźniejsze ani bardziej dzikie od swoich niemelanistycznych pobratymców. Są oczywiście rzadziej spotykane, gdyż po prostu jest ich dużo mniej, ale także dlatego, że żyją w głębi niedostępnej dżungli. Rzadziej pokazują się na otwartych przestrzeniach, takich jak pustynie i sawanny. Mimo to powstało na ich temat wiele krzywdzących legend, nierzadko niemających nic wspólnego z rzeczywistością.