Zachwiana równowaga, czyli zespół przedsionkowy u kota

Koty zasłużyły na miano mistrzów balansu i równowagi. Lecz gdy ich system kontroli równowagi, czyli układ przedsionkowy przestaje działać tak, jak powinien, koty zaczynają wykazywać niebezpieczne objawy kliniczne. Zespół przedsionkowy u kota to nie choroba, ale mimo to można go leczyć.

Kocia broń specjalna

Zmysł równowagi to kocia broń specjalna. Pozwala mruczkom na wyjątkowe nadziemne akrobacje, efektywne polowania, bezszelestne poruszanie się, czy umiejętność wciśnięcia się w każdą dziurę i przejścia z gracją każdego toru przeszkód. Tą niesamowitą umiejętnością zainteresowali się nawet naukowcy z NASA. Próbują rozpracować ją najtęższe umysły świata i wykorzystać do rozwoju nowoczesnych technologii.

Centrum dowodzenia kota – system przedsionkowy

Równowagę kota kontroluje tak zwany system/układ przedsionkowy. To swoiste kocie centrum dowodzenia. System kontroluje utrzymanie równowagi oraz koordynuje pozycję głowy, oczu, szyi i kończyn. Gdy system ten z jakiegoś powodu przestaje działać tak, jak powinien – koty wykazują wiele niepokojących objawów:

• nieskoordynowany/chwiejny chód
• poruszanie się w kółko
• przewracanie się
• trudności w stawianiu kroków
• hipermetria – długie wykroki zamiast kroków
• drgawki
• przekrzywienie głowy
• oczopląs
• zez
• porażenie mięśni twarzy
• osłabienie wzroku i słuchu
• otępienie umysłowe
• zmniejszona świadomość
• dezorientacja
• nudności

Objawy często mają ostrą postać. Pojawiają się nagle. W jednej chwili kot zachowuje się normalnie, a za chwilę chodzi niczym przysłowiowy „pijany zając”. Dokładnie w ten sam sposób zachowywałby się człowiek, który przez kilka minut kręci się w kółko, a potem próbuje zrobić „jaskółkę”, czy zwyczajnie przejść prosty kawałek. Tak właśnie kot z zespołem przedsionkowym doświadcza świata.

Gdy system równowagi zawodzi: diagnoza

Zespół przedsionkowy nie jest chorobą – jest zespołem objawów neurologicznych, które powstały na skutek zaburzeń czynności ośrodkowego lub obwodowego układu przedsionkowego. Przyczyny rozregulowania się kociego systemu kontroli równowagi mogą leżeć bowiem w uchu środkowym lub w mózgu.

Układ przedsionkowy można podzielić na dwa rodzaje:

• ośrodkowy/centralny (w mózgu)
• obwodowy (w uchu wewnętrzny)

Gdy podejrzewa się problem z systemem przedsionkowym, ważne jest, aby jak najszybciej ustalić, czy problem ma charakter centralny, czy obwodowy. Rozpoznania dokonuje się dzięki obserwacji objawów przejawianych przez zwierzę. Dokładne badanie uszu, badanie neurologiczne, testy laboratoryjne: w tym krew, mocz, surowica, badanie na obecność FeLV (białaczka kotów), FIV (wirus niedoboru odporności kotów), toksoplazmozy i kryptokokozy (choroba grzybicza). Konieczne mogą być bardziej zaawansowane procedury, takie jak rezonans (MRI), tomografia komputerowa lub nakłucie lędźwiowe. Od diagnozy zależeć będzie bowiem plan leczenia.

Zespół przedsionkowy obwodowy u kota

W przypadku kotów dużo częściej mamy do czynienia z zespołem przedsionkowym związanym z zaburzeniami systemu obwodowego, czyli tego pochodzącego od ucha środkowego. Powodem rozwoju problemów z równowagą będzie w tym przypadku zapalenie ucha. Może się ono rozwijać np. z powodu zaniedbania zwykłej infekcji. Od ucha zewnętrznego, przez środkowe i do wewnętrznego – tak wygląda droga rozwoju infekcji, która może finalnie doprowadzić do zaburzeń czynności przedsionkowej.

Poza zapaleniem i infekcją, powodem rozwoju zespołu przedsionkowego obwodowego u kota może być nieprawidłowe leczenie antybiotykami ototoksycznymi np. z grupy aminoglikozydów. Niektóre z nich, podawane w nieodpowiednio wysokich dawkach, mogą być toksyczne dla receptorów przedsionkowych w uchu wewnętrznym, powodując objawy choroby przedsionkowej.

Zespół przedsionkowy centralny/ośrodkowy

Ośrodkowe zaburzenia przedsionkowe mają zwykle poważniejsze przyczyny, takie jak infekcje wirusowe (na przykład wirus zakaźnego zapalenia otrzewnej kotów), rak, uszkodzenia mechaniczne, np. spowodowane wypadkiem, niedoczynność tarczycy, zapalenie nerwów, udar mózgu, niedobór witamin takich jak tiamina (witamina B1), a także wady genetyczne, wady rozwojowe mózgu. Na szczęście występują rzadziej niż obwodowe zaburzenia przedsionkowe.

Idiopatyczna choroba przedsionkowa

Określenie „idiopatyczne”, tak samo, jak w przypadku idiopatycznego zapalenia dróg moczowych u kota, oznacza, że przyczyny danego schorzenia są trudne do określenia i odgadnięcia. Może się na nie składać wiele czynników. Psia postać tego zaburzenia zwykle występuje u starszych osobników. U kotów może przytrafić się w każdym wieku, w przypadku każdej rasy i płci. Nie stwierdza się tu żadnych patologicznych zmian w układzie przedsionkowym, w kanałach słuchowych i błonie bębenkowej, ani w wynikach badań dodatkowych. Diagnoza odbywa się poprzez wykluczenie innych przyczyn zespołu przedsionkowego. Co ciekawe, idiopatyczny zespół przedsionkowy zazwyczaj mija i jest najmniej dotkliwy. Niektóre objawy, takie jak: przechylenie głowy, mogą pozostać, lecz zazwyczaj nie przeszkadzają one kotu w normalnym funkcjonowaniu.

Leczenie i traktowanie chorego kota

Leczenie zespołu przedsionkowego zależy oczywiście od jego przyczyny. Infekcje bakteryjne są leczone antybiotykami. Niedobór witamin można suplementować. Do infekcji grzybiczych stosuje się leki przeciwgrzybicze. Nowotwory mogą reagować na chemioterapię lub leczenie operacyjne. Farmakologia może dać ulgę w przypadku nudności spowodowanych dezorientacją. Najważniejszą kwestią, choć często czasochłonną i kosztowną, jest jednak lokalizacja procesu. Znalezienie przyczyny wywołującej objawy znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie. Jeśli jednak doszło do trwałego uszkodzenia „czujników równowagi”, wyleczenie kota może okazać się niemożliwe.

Warto więc zainwestować w ustalenie prawidłowej diagnozy. Poza tym, w zależności od stopnia braku koordynacji możliwe, że kotu trzeba będzie pomóc w jedzeniu, piciu, załatwianiu potrzeb fizjologicznych. Dodatkowo warto zabezpieczyć przestrzeń, aby nie stanowiła dodatkowego zagrożenia dla naszego chorego mruczka. Izolacja od schodów, ostrych kantów, wysokich stopni i oczywiście od świata zewnętrznego, które w przypadku kota z zachwianą równowagą może stanowić śmiertelne zagrożenie.

Niektórych przypadków niestety nie da się wyleczyć. Na świecie jest jednak wielu wspaniałych opiekunów, którzy podjęli się opieki nad kotami z tym zespołem. Mimo dodatkowej uwagi, którą trzeba poświęcić takiemu zwierzakowi, żaden z nich z pewnością nie zamieniłby go na żadnego innego. Warto pomagać chorym kotom i dawać im szansę na życie, gdyż wszystkie są równie kochane i wyjątkowe jak te zdrowe.