Wścieklizna u kota domowego – jak ją rozpoznać? Czy da się ją wyleczyć?

Wścieklizna to śmiertelna choroba wywołana przez wirus z rodziny rabdowirusów. Na zachorowanie szczególnie narażone są koty wychodzące i wolno żyjące, jednak nawet domowy mruczek może zarazić się, jeśli ucieknie z domu. Jak wygląda wścieklizna u kota i czy trzeba szczepić kota przeciwko wściekliźnie?

Czym jest wścieklizna?

Wścieklizna to choroba, w której przebiegu dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego zwierzęcia i jego śmierci. Wściekliznę wywołuje wirus należący do rodziny rhabdoviridae (rabv). Wirus roznosi się wśród dzikich zwierząt, jednak może wywołać wściekliznę także u ludzi i zwierząt domowych, choćby psów.

Po czym poznać, że zwierzę ma wściekliznę?

Zwierzęta chore na wściekliznę zazwyczaj zachowują się w nietypowy sposób. Między innymi przestają bać się człowieka i zmieniają swój tryb życia z nocnego na dzienny lub odwrotnie. W dalszym przebiegu choroby pojawić się mogą takie objawy jak nadmierne pobudzenie, agresja i ślinotok. Dlatego napotykając dzikie zwierzę, które nie ucieka, należy zachować szczególną ostrożność.

Jak dochodzi do zarażenia wścieklizną u kota?

Wścieklizną zarazić się może nieszczepiony kot wychodzący lub wolno żyjący, który ma kontakt z dzikimi zwierzętami. Wirus jest obecny w ślinie chorych zwierząt i przedostaje się do organizmu kota najczęściej w wyniku ugryzienia lub ukąszenia. Źródłem zakażenia wścieklizną dla kotów są przede wszystkim lisy i nietoperze, ale także inne zwierzęta dzikie, takie jak borsuki, jeże czy szczury.

Wścieklizna u kota – objawy

W wyniku pogryzienia wirus wraz ze śliną chorego zwierzęcia przedostaje się z miejsca ukąszenia do komórek mięśni szkieletowych kota. Zaczyna namnażać się, zazwyczaj nie powodując żadnych objawów. Dopiero gdy za pośrednictwem nerwów trafi do rdzenia kręgowego i mózgu zwierzęcia, widoczne stają się objawy wścieklizny u kota. Choroba ta może przybrać formę utajoną (kot staje się osłabiony i umiera w ciągu kilku dni), a także postać szałową. Objawy w zależności od fazy choroby to m.in:

• gorączka i apatia,
• brak reakcji na ból,
• pobudzenie i agresja,
• drżenie mięśni,
• światłowstręt,
• porażenie kończyn,
• wodowstręt,
• ślinotok i piana na pysku.

W dalszym przebiegu wścieklizny u kota dochodzi do porażenia mięśni krtani, co uniemożliwia zwierzęciu przełykanie śliny. Z czasem powoduje to śmierć poprzez uduszenie.

Jak sprawdzić, czy kot ma wściekliznę?

Obecnie nie istnieją żadne skuteczne badania mogące potwierdzić obecność wirusa w organizmie kota przed jego śmiercią. W przypadku podejrzenia wścieklizny stosuje się zazwyczaj obserwację. Ślina kota staje się nosicielem wirusa dopiero na 3 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów u zwierzęcia, dlatego, jeśli kot podczas dwóch tygodni od ugryzienia człowieka nie przejawia niepokojących symptomów, uznaje się, ze w chwili ataku nie mógł zarazić zwierząt i ludzi chorobą.

U zwierząt martwych można natomiast wykonać sekcję zwłok, która w przypadku wścieklizny ujawni zmiany w mózgu kota.

Czy można zarazić się wścieklizną przez zadrapanie?

Wirusem wścieklizny można zarazić się podczas kontaktu śliny chorego zwierzęcia z otwartą raną. Chory kota może atakować, nie tylko gryząc, ale także drapiąc. Jeśli na pazurach kota obecna będzie ślina, może poprzez zadrapanie zarazić wścieklizną inne zwierzę lub człowieka.

Czy wścieklizną u kota można wyleczyć?

Niestety wścieklizna jest nieuleczalną chorobą, która zawsze prowadzi do śmierci kota. Nie opracowano dotychczas skutecznego lekarstwa na tę chorobę u ludzi ani u zwierząt. Zwierzęta chore na wściekliznę muszą być poddane eutanazji.

Jak długo żyje kot zarażony wścieklizną?

Po kontakcie z wirusem wścieklizna u kota może rozwijać się od 2 tygodni do nawet kilku miesięcy w stanie bezobjawowym. Natomiast po wystąpieniu pierwszych objawów kot zarażony wścieklizną żyje zazwyczaj do dwóch tygodni. Jednak jeśli u zwierzaka wystąpią objawy wścieklizny, lekarz weterynarii jest zobowiązany poddać zwierzę eutanazji.

Szczepienia przeciw wściekliźnie i profilaktyka wścieklizny

Obecnie przypadki wścieklizny u zwierząt domowych są coraz rzadsze ze względu na zwalczanie tej choroby. Przeprowadzane corocznie szczepienia lisów znacząco ograniczają ryzyko zachorowania mruczka na wściekliznę. Wciąż jednak zdarzają się przypadki wścieklizny u nietoperzy lub innych zwierząt, z którymi kot może mieć kontakt. 

Jedynym sposobem na uchronienie kota przed tą niebezpieczną chorobą są szczepienia przeciwko wściekliźnie. Zaszczepienie jest szczególnie zalecane w przypadku kotów wychodzących i wolno żyjących, gdyż to właśnie te mruczki mogą mieć kontakt z chorymi zwierzętami. Jednak nawet domowy mruczek może uciec z domu i być narażonym na chorobę!

Obecnie w Polsce nie ma odgórnego obowiązku szczepienia kotów domowych. Od 31 grudnia 2021 r., na obszarze zagrożonym wystąpieniem wścieklizny u zwierząt, wprowadzono taki nakaz w przypadku kotów. Pierwszą dawkę szczepionki przeciw wściekliźnie należy podać do 30 dni od dnia ukończenia przez kota trzeciego miesiąca życia. Za niedopełnienie tego obowiązku opiekunowi pupila grozi mandat do 500 zł. Kolejne dawki podaje się w zależności od zaleceń lekarza weterynarii co roku lub co 2-3 lata.

Wścieklizna rzekoma – czym jest?

Wścieklizna rzekoma, czyli przenoszona przez świnie choroba Aujekszy'ego, to równie niebezpieczna i śmiertelna choroba. Narażone są na nią przede wszystkim psy i koty karmione surową wieprzowiną, a także psy biorące udział w polowaniach na dziki. Jej objawy przypominają objawy wścieklizny u kota. Zwierzak staje się pobudzony, agresywny, a następnie umiera. Wścieklizna rzekoma nie jest jednak niebezpieczna dla człowieka.