Badanie krwi u kota. O czym mówią wyniki kociej morfologii?

Badanie krwi u kota jest jednym z najczęstszych badań dodatkowych wykonywanych u tych zwierząt. Dają ogólny ogląd stanu zdrowia mruczka i są ważnym czynnikiem diagnostycznym, także we wczesnym wykrywaniu rozwijających się chorób np. nerek, wątroby czy cukrzycy.

Badanie krwi u kota

Koty potrafią bardzo długo ukrywać chorobę, często widoczne objawy pojawiają się dopiero w bardzo zaawansowanym stadium. Dlatego tak istotne jest coroczne badanie krwi u kota – morfologia i biochemia (profil nerkowy, wątrobowy i trzustkowy). Tyczy się to wszystkich mruczków, także wyglądających na zdrowe. Wcześnie wykryte odstępstwa od normy łatwiej jest leczyć i ewentualnie dalej diagnozować.

Badanie krwi u kota, zwane również morfologią, poinformuje nas o:

• liczbie krwinek czerwonych, czyli erytrocytów,
• liczbie krwinek białych, czyli limfocytów,
• liczbie płytek krwi.

Mówi także m.in. o procentowym stosunku, jaki w całości krwi stanowią krwinki czerwone (hematokryt) i stężeniu hemoglobiny w krwinkach czerwonych. W badaniu morfologicznym mamy też tzw. obraz krwinek – czy są prawidłowej wielkości, kształtu itd.

Ocena rozmazu krwi umożliwia znalezienie niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych. W przypadku wybranych chorób konieczne może okazać się specjalne barwienie rozmazu pozwalające na wstępną ocenę funkcjonowania szpiku kostnego poprzez określenie liczby młodocianych form krwinek.

Badanie biochemiczne krwi pozwala na ocenę funkcjonowania narządów wewnętrznych (nerek, wątroby). Poszczególne wartości referencyjne mogą się różnić zależnie od laboratorium (każde ma własne, nieznacznie różniące się normy). Różne mogą też być jednostki, w których wyrażane są poszczególne parametry, dlatego nie podamy tutaj dokładnych norm. Na wydruku każdego badania, oprócz wyników, powinny znaleźć się także wartości referencyjne.

Krwinki czerwone (erytrocyty, RBC)

Najliczniejsze z krwinek, ich główną rolą jest transport tlenu do tkanek. Przenoszenie tlenu jest możliwe dzięki temu, że zawierają czerwony barwnik – hemoglobinę, która ma zdolność wiązania tlenu. Czerwone krwinki wytwarzane są w szpiku kostnym, a w śledzionie są magazynowane oraz ulegają degradacji.

Wzrost liczby krwinek czerwonych:

• odwodnienie – w tym przypadku dochodzi do rzekomego wzrostu liczby erytrocytów, gdyż w wyniku zagęszczenia krwi dochodzi do zmiany stosunku liczby krwinek do osocza,
• stres – również rzekomy wzrost liczby krwinek, przy silnym pobudzeniu emocjonalnym (czasem wystarczy wizyta u weterynarza), dochodzi do skurczu śledziony i wyrzutu magazynowanych w niej erytrocytów do krwi,
• niektóre choroby nowotworowe,
• czerwienica prawdziwa – rzadko występująca choroba.

Spadek liczby krwinek czerwonych:

• krwotok – niedokrwistość pokrwotoczna,
• niedokrwistość innego tła,
• pasożyty krwi np. Babesia canis, Haemobartonella u kotów,
• choroby nerek – nerki wytwarzają hormon, który jest niezbędny do produkcji erytrocytów w szpiku kostnym.

Hemoglobina (Hb, HGB)

Czerwony barwnik erytrocytów, odpowiedzialny za przenoszenie tlenu. Dlatego krew, która płynie w tętnicach ma kolor jasnoczerwony (jest bogata w tlen), a ta, która płynie w żyłach – ciemnoczerwony (mniej tlenu).

Zwiększenie stężenia hemoglobiny:

• nadkrwistości rzekome i wtórne,
• odwodnienie.

Spadek stężenia hemoglobiny:

• niedokrwistości różnego tła,
• przewodnienie.

Hematokryt (Ht, Hct, PCV)

Hematokryt – objętościowy odsetek, jaki we krwi pełnej stanowią erytrocyty. Jest to jeden z ważniejszych parametrów w morfologii. Należy go łączyć z wartością białka całkowitego (parametr biochemiczny mówiący m.in. o odwodnieniu lub przewodnieniu zwierzęcia).

Wzrost hematokrytu:

• nadkrwistości pierwotne i wtórne,
• odwodnienie,
• zmniejszenie objętości osocza np. przy oparzeniu czy zapaleniu otrzewnej.

Spadek hematokrytu:

• niedokrwistości różnego tła,
• zatrucie wodą – przewodnienie.

Wskaźniki czerwonokrwinkowe (MCV, MCH, MCHC)

Wskaźniki czerwonokrwinkowe służą głównie do określenia rodzaju niedokrwistości.

Podwyższenie wyniku:

• niedokrwistości makrocytowe i megaloblastyczne (niedobór witaminy B12, kobaltu i kwasu foliowego),
• marskość wątroby,
• przewodnienie hipotoniczne,
• niedoczynność tarczycy,
• fizjologicznie u noworodków.

Obniżenie wyniku:

• niedokrwistości mikrocytowe (niedobór żelaza),
• choroby przewlekłe,
• odwodnienie hipertoniczne.

Średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH)

Średnia masa hemoglobiny to jeden z podstawowych parametrów badanych w ogólnym badaniu krwi. Jeżeli chcemy obliczyć MCH, to musimy podzielić masę hemoglobiny w  danej objętości krwi przez liczbę czerwonych krwinek.

Podwyższenie wyniku:

• niedokrwistości nadbarwliwe (megaloblastyczne przy marskości wątroby).

 Obniżenie wyniku:

• niedokrwistości niedobarwliwe przy niedoborach żelaza,
• niektóre choroby nowotworowe,
• przewodnienie hipotoniczne.

Średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej (MCHC)

MCHC jest jednym z trzech parametrów, które opisują krwinkę czerwoną. Średnie stężenie hemoglobiny, to inaczej miara wysycenia erytrocytów hemoglobiną.

Podwyższenie wyniku:

• odwodnienie hipertoniczne.

Obniżenie wyniku:

• niedokrwistości niedobarwliwe przy niedoborach żelaza,
• przewodnienie hipotoniczne,
• zatrucie ołowiem.

Krwinki płytkowe (płytki krwi, trombocyty, PLT)

Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Krwinki płytkowe bądź płytki krwi powstają w wyniku procesu trombopoeza (w szpiku kostnym). Są o wiele mniejsze niż krwinki czerwone, a wyglądem przypominają soczewki.

Zwiększenie liczby płytek krwi (trombocytoza, nadpłytkowość):

• po krwotokach,
• przy niedoborach żelaza.

Zmniejszenie liczby płytek krwi (trombocytopenia, małopłytkowość):

• uszkodzenia szpiku kostnego,
• niektóre zakażenia wirusowe,
• babeszjoza.

Krwinki białe (leukocyty, L, WBC)

Drugie po erytrocytach pod względem liczności komórki krwi, posiadają zdolność ruchu. Istnieją różne leukocyty i różne są ich funkcje w organizmie. Białe krwinki dzielimy na granulocyty (obojętnochłonne – neutrofile, neutrocyty; kwasochłonne – eozynofile; zasadochłonne – bazofile) i agranulocyty (limfocyty i monocyty). Generalnie leukocyty są odpowiedzialne za obronę organizmu przed patogenami (bakteriami, wirusami czy pasożytami).

Zwiększenie liczby krwinek białych (leukocytoza):

• stany zapalne wywołane zakażeniami bakteryjnymi lub uszkodzeniami tkanek,
• w wyniku działania adrenaliny lub glikokortykosteroidów,
• niektóre infekcje wirusowe,
• choroby nowotworowe,
• białaczki,
• mocznica, cukrzyca,
• niedokrwistość pokrwotoczna i hemolityczna.

Zmniejszenie liczby krwinek białych (leukopenia):

• schorzenia narządów krwiotwórczych np. nowotwory,
• choroby zakaźne np. panleukopenia kotów, parwowiroza psów,
• wyniszczenie, rekonwalescencja,
• wstrząs anafilaktyczny,
• zatrucie lekami,
• promieniowanie jonizujące.

Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile, neutrocyty)

Najliczniejsze z leukocytów. Ich rolą jest niszczenie czynnika wywołującego zapalenie. Neutrofile dzielimy na pałeczkowate oraz segmentowane. Wzrost liczby pałeczek świadczy o ostrym stanie zapalnym, zaś wzrost liczby segmentów o długotrwałym, przewlekłym zapaleniu.

Zwiększenie liczby granulocytów obojętnochłonnych (neutrofilia):

• ostre i przewlekłe stany zapalne,
• stres lub wysiłek fizyczny,
• zatrucie związkami ołowiu, rtęci, arsenu,
• zatrucie niektórymi lekami,
• niektóre choroby nowotworowe,
• leczenie glikokortykosteroidami,
• fizjologicznie występuje u noworodków oraz u matki w okresie okołoporodowym.

Spadek liczby granulocytów obojętnochłonnych (neutropenia):

• niektóre zakażenia wirusowe, grzybicze, pierwotniacze.

Granulocyty kwasochłonne (eozynofile)

Drugie pod względem liczności granulocyty. Podobnie jak neutrofile niszczą czynnik wywołujący zapalenie.

Zwiększenie liczby granulocytów kwasochłonnych (eozynofilia):

• choroby pasożytnicze,
• alergie,
• niewydolność kory nadnerczy,
• eozynofilowe zapalenie mięśni,
• eozynofilowe zapalenie jelita ślepego i okrężnicy,
• eozynofilowe zapalenie płuc u psów i kotów.

 Zmniejszenie liczby granulocytów kwasochłonnych (eozynopenia):

• nadczynność kory nadnerczy,
• leczenie glikokortykosteroidami.

Limfocyty

To komórki układu odpornościowego, ich rolą jest rozpoznawanie obcych dla organizmu czynników.

Zwiększenie liczby limfocytów (limfocytoza)

• niektóre choroby nowotworowe,
• nadczynność tarczycy,
• niedoczynność kory nadnerczy.

Zmniejszenie liczby limfocytów (limfopenia)

• zaawansowana choroba nowotworowa,
• niewydolność nerek i krążenia,
• zapalenie wątroby u psów,
• zakażenie FIV u kotów,
• panleukopenia u kotów,
• nadczynność kory nadnerczy.

Monocyty

Największe białe krwinki, podobnie jak neutrofile, mają za zadanie niszczenie czynników wywołujących zapalenie.

Zwiększenie liczby monocytów (monocytoza):

• niektóre choroby zakaźne,
• niektóre choroby nowotworowe,
• niektóre pasożyty krwi,
• nadczynność kory nadnerczy.

Badanie krwi u kota jest niezwykle istotne. Pamiętaj – powyższe informacje nie zastąpią diagnozy i badania przez dobrego lekarza weterynarii. Dają tylko ogólny ogląd odczytywania wyników badań krwi u zwierzęcia.

Źródło: lek. wet. Natalia Jackowska, lek. wet. specjalista chorób psów i kotów Mieszko Smulski, www.portalweterynaryjny.pl