Karakal – dziki drapieżnik czy domowy pupil?

Uważny łowca

Pierwsza cecha, która rzuca się w oczy u karakala, to czarne pędzelki na uszach. Te struktury z sierści pomagają w lepszym skupianiu dźwięków. Karakal potrafi z dużą precyzją wychwycić dźwięki gryzonia przemykającego wśród wysokich traw sawanny. Kot ten doskonale się skrada i maskuje dzięki płowemu kolorowi sierści. Ofiarę atakuje znienacka, oddając w jej stronę daleki skok. Równie dobrze radzi sobie, skacząc wzwyż podczas polowania na ptaki. Podczas wyskoku potrafi złapać lub strącić ofiarę.

To jednak ssaki stanowią połowę diety karakala. Są wśród nich zające, króliki, góralki, różne gatunki gryzoni, a nawet gatunki małych małp. Dzięki zdolności do rozwijania prędkości ponad 70 km/h jego ofiarą mogą padać także ssaki kopytne – na przykład gazele lub gerenuki. Polowanie na duże ofiary jest domeną karakali w Afryce, podczas gdy te azjatyckie preferują mniejsze ofiary. Kot ten nie gardzi także mięsem węża, czy żaby.

Zdarza się, że karakal sam staje się ofiarą. Polować na niego może chociażby lew, hiena, czy lampart. Dobry kamuflaż i umiejętność wspinania się na drzewa są bardzo pomocne, kiedy trzeba uciekać przed większym drapieżnikiem.

Wygląd zewnętrzny

Karakal jest kotem średniej wielkości. Masa ciała samic waha się od 7 do 16 kg, natomiast samców może dochodzić nawet do 20 kg. Ogon jest dosyć krótki – 20-30 cm. Długie nogi powodują, że przy długości ciała 80-110 cm karakal jest dosyć wysokim kotem, osiągającym 50 cm w kłębie.

Systematyka karakala

Łacińska nazwa gatunkowa caracal pochodzi od tureckich słów kara kulak, czyli „czarnouchy”.

Naukowcy, w zależności od badań, wyróżniają kilka podgatunków karakala. Jeden z najnowszych podziałów systematycznych dzieli ten gatunek na 3 podgatunki:

• Caracal caracal caracal – zamieszkuje wschodnią i południową Afrykę od południowo-zachodniego Egiptu do Południowej Afryki.
• Caracal caracal nubicus – rejon jego występowania to północna, zachodnia i północno-środkowa Afryka
• Caracal caracal schmitzi – podgatunek występujący w Azji, północno-wschodnim Egipcie oraz na Półwyspie Arabskim i w Turcji.

Poza samym karakalem do tak zwanej linii karakala należą jeszcze dwa gatunki. Najbliższym krewnym jest występujący w Afryce Centralnej złotokot afrykański (Caracal aurata). Zarówno karakal, jak i złotokot należą do tego samego rodzaju, aczkolwiek zajmują odmienne siedliska.

Innym dosyć bliskim krewnym karakala jest także serwal (Leptailurus serval). Zasięgi występowania obu gatunków w znacznej części się na siebie nakładają. Warto zauważyć, że nieco podobne do karakala z wyglądu ryś czy puma należą do zupełnie innej linii filogenetycznej i bliżej im do manula czy kota domowego.

Koci oportunista

Karakale mają nie tylko mają szeroki zasięg występowania pod względem geograficznym, ale także zamieszkują różnorodne typy siedlisk. Są to stepy, sawanny, zarośla, a nawet tereny podmokłe. Te koty szczególnie dobrze czują się na granicach siedlisk. Co ciekawe, w Azji karakale często spotkać można w terenach leśnych, co jest raczej niespotykane dla populacji afrykańskich.

W Etiopii karakale spotykane są na wysokości powyżej 3.000 metrów nad poziomem morza. Są znacznie bardziej tolerancyjne, jeśli chodzi o suchy klimat, niż serwal. Z kolei środowisko lasów deszczowych w Afryce Centralnej jest domem bliskiego krewnego karakala – wspomnianego już złotokota afrykańskiego.

Karakale prowadzą samotniczy tryb życia, poza momentami, gdy samica jest w rui oraz odchowuje młode. Wielkość ich terytorium może wahać się od kilku do nawet kilkuset kilometrów kwadratowych i jest zależna od zasobności środowiska.

Karakal w domu?

Podobnie jak serwal, karakal cieszy się coraz większą popularnością jako zwierzę domowe. Jest to rzeczywiście gatunek, który da się do pewnego stopnia oswoić. Pierwsze próby podejmowano nawet w starożytnym Egipcie, gdzie karakal razem z gepardem wykorzystywany był do polowań. Nadal jest to jednak dzikie zwierzę z niebezpiecznym potencjałem w postaci ostrych zębów i pazurów.

Karakal potrzebuje dużych przestrzeni, możliwości wspinaczkowych i odpowiedniego żywienia – najlepiej mięsem lub całymi tuszkami (np. szczury, króliki, czy kury). W wielu przypadkach utrzymanie karakala przerasta oczekiwania i możliwości właścicieli. Dorastające zwierzęta nierzadko stają się agresywne, a tym samym niebezpieczne. O ile karakal nie jest utrzymywany w odpowiedniej wolierze, to jego zęby i pazury mogą w łatwy sposób przyczyniać się do zniszczeń mebli i sprzętów domowych. Jest to wymagający kot, którego utrzymanie wymaga dużej wiedzy, ale także zasobów finansowych i powierzchniowych.

W Polsce karakale można zobaczyć w ogrodach zoologicznych w Poznaniu, Opolu i Chorzowie.