Tygrys sumatrzański – najmniejszy z największych

Inny (pod)gatunek tygrysa

Systematyka zwierząt nie jest kwestią łatwą, ponieważ zmiany w jej obrębie zachodzą bardzo dynamicznie. Przez długi czas większość naukowców wyróżniała 6 żyjących podgatunków tygrysów:

• amurskiego (syberyjskiego),
• malajskiego,
• sumatrzańskiego,
• bengalskiego,
• chińskiego,
• indochińskiego.

Do tego istniały też trzy podgatunki wymarłe:

• kaspijski,
• balijski,
• jawajski.

Wszystkie trzy wyginęły za sprawą człowieka dosyć niedawno, bo w XX wieku.  

Dyskusja nad zasadnością tego podziału toczy się już od lat. W roku 1998 naukowiec Joel Craftal zaproponował podzielenie tygrysów na dwa niezależna gatunki – tygrysa sumatrzańskiego oraz tygrysa kontynentalnego (obejmującego wszystkie żyjące obecnie podgatunki poza sumatrzańskim rzecz jasna). Również najnowsze badania zauważają zdecydowaną odrębność tygrysów z Sumatry. Proponują jednak nieco inny podział – tygrys (Panthera tigris) jako gatunek z dwoma podgatunkami. Pierwszy z nich to tygrys wyspowy (Panthera tigris sondaica) obejmujący tygrysa sumatrzańskiego oraz wymarłe tygrysy jawajskiego i balijskiego. Drugi podgatunek (Panthera tigris tigris) obejmuje wszystkie tygrysy zamieszkujące na kontynencie. 

Taki podział, choć ma uzasadnienie genetyczne, to wprowadza pewne utrudnienia dla ochrony tygrysów w naturze. Łatwiej bowiem jest chronić i edukować lokalne społeczności, gdy wiedzą, że dzielące z nimi przestrzeń zwierzęta są w jakiś sposób unikalne. Dlatego na potrzeby ochrony gatunków, ale i hodowli w ogrodach zoologicznych należy traktować poszczególne formy (dawniej podgatunki) jako niezależne jednostki. Nie ma wątpliwości, że tygrys amurski różni się od bengalskiego wielkością, przystosowaniami oraz trybem życia w podobnym stopniu, jak różni się od tygrysa sumatrzańskiego.

Najmniejszy z tygrysów

Tygrys sumatrzański jest najmniejszym ze wszystkich tygrysów. Dorosły samiec osiąga masę ciała około 120 kg i mierzy 240 cm, samice są nieco mniejsze i ważą około 90 kg. Dla porównania tygrys amurski (zwany też syberyjskim) może ważyć znacznie ponad 200 kg. Jest to zgodne z ekologiczną zasadą Bergmana, która mówi, że zwierzęta tego samego gatunku, występujące w chłodniejszym klimacie, są większe od tych występujących w cieplejszych regionach. Mniejszy rozmiar tygrysa sumatrzańskiego może być również związany z tym, że mniejsze są też ofiary, na które poluje. Tygrys sumatrzański jest również nieco ciemniejszy od pozostałych tygrysów, ma gęste pasy oraz bardzo bujne bokobrody. 

Zagrożony gatunek

Wszystkie tygrysy zagrożone są wyginięciem, ale sytuacja tygrysów z Sumatry jest wyjątkowo kiepska. Szacuje się, że na wolności zostało już zaledwie od 500 do 600 osobników. Dla tak małej populacji pojawienie się w środowisku choroby zakaźnej może być wręcz zgubne.

Niestety podstawowym zagrożeniem dla tygrysów sumatrzańskich jest człowiek. Lasy deszczowe, gdzie ten gatunek żyje, kurczą się w zastraszającym tempie. Tworzone są osiedla ludzkie, drogi, pola uprawne i co najbardziej zgubne – plantacje palmy olejowej. Kupując produkty zawierające niecertyfikowany olej palmowy, każdy z nas przyczynia się do wymierania wielu zagrożonych gatunków zwierząt. Tygrys, jako duży drapieżnik i najwyższe ogniwo łańcucha pokarmowego, potrzebuje do życia wielkich przestrzeni – terytorium jednego osobnika może obejmować nawet 100 km2. Trudno jest mu się odnaleźć w pofragmentowanym siedlisku. 

Kolejnym zagrożeniem dla tygrysów jest kłusownictwo. Niestety, w tradycyjnej medycynie chińskiej różne części ciała tygrysa uznawane są za remedia i afrodyzjaki. Choć te przekonania nie mają żadnego uzasadnienia naukowego, to na czarnym rynku sproszkowane kości tygrysów osiągają horrendalne ceny. Rządy krajów azjatyckich nie są w stanie skutecznie kontrolować i wyłapywać kłusowników oraz przemytników. 

Na szczęście „zapasowa” populacja tygrysów sumatrzańskich hodowana jest w ogrodach zoologicznych. W Polsce ten podgatunek tygrysa zobaczyć można w zoo w Warszawie oraz we Wrocławiu. Wrocławskie zoo kilka lat temu cieszyło się z narodzin malucha, który został już decyzją koordynatora, przydzielony do innego ogrodu zoologicznego.